در قزاقستان، صدها هزار مادر به تنهایی فرزندان خود را بزرگ می‌کنند. بسیاری از آن‌ها مجبورند نه تنها فرزندانشان را تربیت کنند، بلکه هزینه کامل زندگی آن‌ها را نیز تأمین نمایند. علی‌رغم وجود قانون و سازوکارهای وصولی که در آن پیش‌بینی شده است، بدهی نفقه هر سال افزایش می‌یابد و اکنون از ۱۸ میلیارد تنگه فراتر رفته است. یولیس مدیا تلاش کرده است تا بفهمد چرا بدهی نفقه به یک مسئله عادی تبدیل شده است و برای حل آن چه باید کرد.
زندگی روزمره، فرزند و دو شغل
مشکل عدم پرداخت نفقه به طور مرتب در انجمن‌های اینترنتی زنان مطرح می‌شود و یافتن «داستان‌های واقعی» در این باره دشوار نیست. بسیاری از آن‌ها تجربیات خود را از طریق صفحات جعلی بازگو می‌کنند تا برای فرزندشان مشکل اضافی ایجاد نشود. یکی از این داستان‌ها متعلق به گلمیرا، زن ۳۳ ساله ساکن آلماتی است که با حفظ گمنامی حاضر به گفت‌وگو با یولیس مدیا شد.
پس از به دنیا آمدن دخترش آسل، ازدواج او با آیدار به دلیل درگیری با مادرشوهرش از هم پاشید. شش سال از آن زمان می‌گذرد. آسل کوچک به مدرسه رفته است، اما مادرش تمام این مدت او را به تنهایی بزرگ کرده و تأمین می‌کند. دخترک نمی‌داند پدرش چه شکلی است؛ او ابتدا از زندگی فرزندش ناپدید شد و سپس زمانی که گلمیرا برای عدم پرداخت نفقه شکایت کرد، از دید مأموران اجرای قانون نیز پنهان ماند.
او می‌گوید: «ماهانه حدود ۲۵۰ هزار تنگه فقط برای فرزند هزینه می‌شود – غذا، لباس، کلاس‌های بعد از مدرسه، هزینه‌های پزشکی، چون بچه‌ها زیاد بیمار می‌شوند، و همچنین باید مقداری هم برای اوقات فراغت داشته باشیم. این‌ها بدون در نظر گرفتن هزینه اجاره خانه است.» به گفته گلمیرا، پس از مرخصی زایمان، او مجبور شد فوراً دو شغل را بدون روز تعطیلی قبول کند.
این زن تعریف می‌کند: «وقتی فرزندم ۹ ماهه بود، طلاق گرفتیم. دادگاه نفقه تعیین کرد، اما عملاً هیچ‌وقت پرداخت نشد. در این مدت چندین مأمور اجرای خصوصی (ЧСИ) تغییر کردند. امسال با شکایت از بی‌عملی (مأموران) به دادستانی مراجعه کردم - بدهی از ۳ میلیون تنگه فراتر رفته بود. دادستانی پرونده را به اداره پلیس منطقه (РОВД) ارجاع داد، اما پرونده جنایی تنها پس از شکایت‌هایی که حدود پنج ماه طول کشید، تشکیل شد. اکنون پرونده تشکیل شده، اما خبری نیست. همسر سابقم تحت تعقیب است.»
مشکلی بدون جایگاه اجتماعی
هزاران زن قزاقستانی در چنین وضعیتی قرار دارند. بر اساس داده‌های رسمی در جولای ۲۰۲۵، والدین مطلقه ۱۸.۵ میلیارد تنگه به فرزندان خود بدهکارند. برای مقایسه، این مبلغ در سال ۲۰۲۰، ۷.۱ میلیارد تنگه بود. اکثریت قاطع بدهکاران مردان هستند. و این نوع بی‌مسئولیتی را پدران از هر قشری نشان می‌دهند – از بیکاران گرفته تا افراد مشهور و سیاستمداران. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۱، نورژان آلتایف، نماینده سابق پارلمان، به عدم پرداخت متهم شد و سال گذشته دارخان ژولشیبکوف، وبلاگ‌نویس میلیونی، در دادگاه حضور یافت.
خبرنگار یولیس مدیا با مروارت کویایدارووا، وکیل حقوق خانواده، گفت‌وگو کرد که او نیز مورد سورئال‌تری از کار خود را به یاد آورد – خودِ مجری حکم دادگاه به مدت ۱۰ سال نفقه فرزند معلول (فلج مغزی) خود را پرداخت نمی‌کرده است.
«ما به اصلاحات نیاز داریم»
مروارت کویایدارووا اعتراف می‌کند که مراجعات زیادی در خصوص وصول نفقه دارد. به عقیده او، این مشکل به این دلیل ابعاد گسترده‌ای یافته است که سیستم به افراد بدهکار اجازه می‌دهد بدهکار بمانند. اغلب بدهکاران به صورت صوری حداقل دستمزد را برای خود ثبت می‌کنند.
این وکیل گفت: «پیچیدگی این پرونده‌ها در این است که از نظر ظاهری، او قانون را زیر پا نمی‌گذارد - تمام پرداخت‌ها را انجام می‌دهد، اما عمداً درآمد خود را به حداقل می‌رساند تا در زندگی فرزندش مشارکت نکند. این یکی از دلایلی است که چرا باید کنترل بر شانه خالی کردن از تعهدات واقعی نفقه سخت‌تر شود و نه تنها بدهکاران، بلکه کارفرمایانی که در این امر به آن‌ها کمک می‌کنند نیز پاسخگو باشند.»
ایلیا کنیازف، وکیل دیگری، نیز اظهار داشت که یکی از مشکلات اصلی، کنترل درآمد و وصول نفقه به صورت مبلغ ثابت نقدی است، زمانی که والدین درآمد ثابت ندارند.
او افزود: «مشکل وصول نفقه به صورت مبلغ ثابت نقدی را می‌توان با افزایش تعداد قضات در دادگاه‌های تخصصی اطفال حل کرد تا فشار کاری از روی آن‌ها برداشته شود و بتوانند زمان کافی را به هر پرونده اختصاص دهند. زیرا به نظر می‌رسد اکنون نوعی عدم تمایل در دادگاه‌ها وجود دارد، یا به سادگی زمان کافی برای بررسی مناسب وجود ندارد.»
کنیازف تأکید کرد که بسیاری از والدین، به ویژه مادران مجرد، برای وصول نفقه شکایت نمی‌کنند. «فکر می‌کنند، چه چیزی از او بگیرند، او چیزی ندارد. اما بهتر است یک حکم دادگاه داشته باشید تا اینکه هیچ چیز نداشته باشید. به این ترتیب حداقل ثابت می‌شود که والدین مسئولیت تأمین هزینه فرزند زیر سن قانونی خود را بر عهده نگرفته‌اند.» این توصیه وکیل است.
ساختارهای اجتماعی
خبرنگار یولیس مدیا همچنین با مدینه مایلیبایوا، روانشناس خانواده، گفت‌وگو کرد. این متخصص اظهار داشت که در جلسات مشاوره، از هر سه زن پس از طلاق، یکی در مورد عدم مشارکت همسر سابق در زندگی فرزند صحبت می‌کند.
این روانشناس می‌گوید: «برای بسیاری از پدران، فرزند با همسر سابقشان مرتبط است: رابطه که تمام شد، گویی تعهد به مشارکت در زندگی فرزند نیز از بین می‌رود. ثانیاً، مکانیسم دفاع روانی فعال می‌شود – فرار از احساس گناه، درد یا شرم. پس از طلاق، برای برخی آسان‌تر است که کاملاً فاصله بگیرند تا این که با احساسات ناخوشایند روبرو شوند یا به چشم فرزند خود نگاه کنند، فرزندی که یادآور شکست است.»
او همچنین اضافه کرد که جامعه ما هنوز در چارچوب قوانین قدیمی زندگی می‌کند، جایی که مادر به عنوان بزرگسال اصلی و گاهی تنها فرد مسئول رفاه خانواده درک می‌شود.
«در این میان، مرد اغلب مشارکت خود را به عنوان «کمک داوطلبانه» می‌بیند، نه به عنوان بخش طبیعی از والد بودن.»
قابل ذکر است که در دوره فعلی مجلس، مشکل بدهی نفقه تنها توسط دو نماینده - سرگئی پونومارف و ماگرّام ماگرّاموف – مطرح شد. دومی پیشنهاد ایجاد یک صندوق دولتی نفقه را داد. اولژاس بکتنف، نخست وزیر، در پاسخ رسمی خود اعلام کرد که دولت این ایده را غیرضروری و نامناسب می‌داند.
جمع بندی
حجم کل بدهی‌های پرداخت نشده نفقه در قزاقستان از ۱۸.۵ میلیارد تنگه فراتر رفته است. این رقم در مقایسه با ۷.۱ میلیارد تنگه در سال ۲۰۲۰، افزایشی بیش از دو و نیم برابری را نشان می‌دهد که حاکی از تشدید سریع این معضل است. مشکل عدم پرداخت نفقه در قزاقستان صرفاً یک مسئله مالی نیست، بلکه یک بحران چندوجهی با ریشه‌های عمیق قانونی، اجتماعی و فرهنگی است. داستان زنانی مانند "گلمیرا" که مجبورند با دو شغل و بدون حمایت، فرزندان خود را بزرگ کنند، نمایانگر شکست سیستمی است که در آن، کودکان بزرگترین قربانیان هستند. حل این معضل نیازمند اصلاحات جدی در قوانین، تقویت سازوکارهای اجرایی و تغییر در نگرش‌های فرهنگی جامعه نسبت به مسئولیت‌پذیری والدین است. این روند در بسیاری از کشورها کم و بیش به معضل جهانی تبدیل شده است.
آلماتی قزاقستان
مبنع:
https://ulysmedia.kz/analitika/60500-papa-ne-platit-alimenty-kak-problema-tysiach-detei-v-kazakhstane-ostalas-bez-vnimaniia/
نظر شما